Uluslararası Mayın Yasağı Sözleşmesi 19.Taraf Devletler Toplantısı 15-19 Kasım tarihleri arasında Hollanda/ Hague (Lahey) ev sahipliğinde yapılacak. Toplantıda, stoklardaki anti-personel mayınların imhası, toprağa döşeli anti-personel mayınların temizliği, mayın mağdurlarına yardım gibi konuların yanısıra, mayın temizliğini belirtilen tarihlerde gerçekleştiremeyen üye devletlerin  ek süre talepleri de görüşülecek.

Süre uzatma talebi için süre uzatma talebi...

19.Taraf Devletler Toplantısı'nda, Kıbrıs, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Eritre, GineBissau, Moritanya, Nijerya, Somali ve Türkiye'nin süre uzatma talepleri değerlendirilecek. 

Türkiye, 22-24 Haziran tarihleri arasında yapılan Mayın Yasağı Sözleşmesi Oturumlar arası Toplantısı'nda 1 Mart 2022 ile 31 Aralık 2025 arasını kapsayan üç yıl dokuz aylık yeni bir ek süre talebinde bulunmuş; bu süre sonunda da tekrar ek bir uzatmaya ihtiyaç duyacağını açıklamıştı. 

Son ek süre talebini de 31 Mart 2025 tarihi itibariyle vermeyi planladığını bildiren Türkiye, talepte bulunduğu bu ilk üç yıllık dönem içinde ''mayınlı alanların Teknik Olmayan Keşfinin yürütüleceğini; temizleme faaliyetlerine devam edileceğini; uygulama için nihai talebin hazırlanacağını'' belirtmekte ve bunlara ilişkin faaliyetleri de şöyle sıralamakta:

1. 2021 yılı içinde doğu sınırları boyunca (Ardahan, Kars, Iğdır ve Ağrı illeri) Doğu Sınırı Mayın Temizleme Projesinin (DSMTP) 3. Aşamasına devam edilecek;

▪ Doğuda 96 mayın sahası (4.242.577 m2) ve tüm sınır hattı (Ardahan, Kars, Iğdır ve Ağrı) illeri temizlenecek, Van ili mayınlardan tümüyle arındırılacak.

2. 2021-2023 arasında Mardin ilinde, 1.058.000 m2 büyüklüğünde 27 mayınlı alan temizlenecek.

3. Mayından etkilenen tüm illerdeki mayınlı sahaların kesin çevre uzunluğunu belirlemek için 3.834 mayın sahasında Teknik Olmayan Keşif yapılacak.

4. 2021'in sonuna kadar 32 olan askeri manüel mayın temizleme ekipleri sayısı 40'a çıkarılacak.

5. Milli Mayın Riski Eğitim Planı (MMREP) 2021-2023 boyunca sürdürülecek.

Türkiye, mayın temizleme faaliyetlerini de şöyle önceliklendirmekte: 

1. Öncelik Seviyesi : Türkiye'nin güney ve doğu sınırları boyunca mevcut olan ve yeni teknolojik sınır denetim sisteminin kurulmasını/inşasını engelleyen mayın sahalarına sahip araziler. (gözetleme kulesi, devriye yolu vs.)

2. Öncelik Seviyesi : Yerleşik halk için tehlike oluşturan mayın sahalarına sahip iç araziler.

3. Öncelik Seviyesi : Türkiye'nin sınırları ve iç kısımlarında özel mülkiyette dava konusu olan araziler.

4. Öncelik Seviyesi : Devlet kuruluşları tarafından temizlenmesi talep edilen araziler.

Oslo Eylem Planı ve 5. Madde Uygulaması Komitesi Gözlem Raporu

Zambiya'nın başkanlığını yaptığı 5. Madde Uygulaması Komitesi (Belçika, Norveç, Sri Lanka), tarafından hazırlanan Gözlem Raporu'nda Türkiye'nin hala mayınlı sahaların kesinlik içeren çevre uzunluğunu belirleme süreci içinde olduğu belirtilmekte. 

Oslo Eylem Planı ve uygulamadaki diğer eksiklikler,  5. Madde Uygulaması Komitesi Raporu'nda şöyle yer almakta. 

→ Oslo Eylem Planı 18 Numaralı Eylem; Henüz yapmamış ülkelerin 2021'deki 19.Taraf Devletler Toplantısından daha geç olmamak üzere mayınlı sahaların kesinlik içeren çevre uzunluğunu mümkün olduğu ölçüde belirlemesini ve tüm ilgili kaynaklardan toplanan bilgilere dayalı olarak kirliliğin kanıta dayalı ve doğru referans değerlerini oluşturmasını talep eder. 

Komite Türkiye'nin hala mayınlı sahaların kesinlik içeren çevre uzunluğunu belirleme süreci içinde olduğunu gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 18 Numaralı Eylem; Ülkelerin referans değerlerini kadınlar, kız çocukları, oğlan çocukları ve erkeklerle kapsayıcı müzakereler üzerinden oluşturduklarını bildirmelerini talep eder. 

Komite, Türkiye'nin referans değerleri tabanını kadınlar, kız çocukları, erkek çocukları ve erkeklerle yapılan kapsayıcı müzakereler üzerinden oluşturma gayretlerine dair güncel bilgiler raporlamadığını gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 3 Numaralı Eylem; Ülkelerin Sözleşmenin tüm uygulama alanlarında ve mayın faaliyet programlarında kadınların, kız çocuklarının, erkek çocuklarının ve erkeklerin farklı ihtiyaçları ve bakış açılarının göz önüne alındığı ve dahil edildiğinden emin olmalarını talep eder.

Komite Türkiye'nin toplumsal cinsiyet, yaş, engellilik durumlarının göz önüne alınmasını sağlamak ve 5. Madde taahhütlerini yerine getirirken etkilenen topluluklardaki insanların çeşitlilik arz eden ihtiyaçlarını ve deneyimlerini hesaba katmak yolundaki gayretleri konusunda rapor vermediğini gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 32 Numaralı Eylem; Ülkelerin 7. Madde raporlarında mayın riski eğitimi ve diğer risk azaltma programları konusunda rapor vermesini talep eder, buna kullanılan yöntemler, karşılaşılan zorluklar ve elde edilen sonuçlar dahildir ve bilgiler cinsiyet ve yaşa göre ayrılmış olmalıdır.

Komite Türkiye'nin kullanılan yöntemler, karşılaşılan zorluklar ve elde edilen sonuçlar hakkında, bilgiler cinsiyet ve yaşa göre ayrılmış biçimde rapor vermediğini gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 28 Numaralı Eylem; Ülkelerin etkilenen nüfusun maruz kaldığı riski ve risk alma ihtiyaçlarını azaltmak amacıyla mayın riski eğitimi faaliyetlerini daha geniş kapsamlı insani, kalkınmaya yönelik, korumacı ve eğitici gayretlerinin yanı sıra devam eden keşif, temizlik ve mağdur desteği faaliyetlerine de entegre etmesini talep eder.

Komite Türkiye'nin mayın riski eğitimi faaliyetlerini daha geniş kapsamlı insani, kalkınmaya yönelik, korumacı ve eğitici gayretlerine entegre etmek konusunda rapor vermediğini gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 29 Numaralı Eylem; Ülkelerin risk altında bulunan tüm etkilenmiş nüfus ve gruplar için bağlama özel mayın riski eğitimi ve risk azaltma programları sağlamasını talep eder. Bu programların bir ihtiyaç değerlendirmesi temelinde geliştirilmesinin sağlanması, nüfus tarafından karşılaşılan tehdide uygun olarak hazırlanmış olması ve cinsiyet, yaş ve engellilik durumuna karşı hassas olması ve etkilenmiş topluluklardaki insanların çeşitlilik arz eden ihtiyaçları ve deneyimlerini hesaba katması gerekmektedir. 

Komite Türkiye'nin risk altında bulunan tüm etkilenmiş nüfuslar ve gruplar için bağlama özel mayın riski eğitimi ve risk azaltma programları (MRE/R) sağlama gayretleri konusunda rapor verdiğini gözlemiştir. Komite Türkiye'nin bu programların bir ihtiyaç değerlendirmesi temelinde geliştirilmesinin sağlanması, nüfus tarafından karşılaşılan tehdide uygun olarak hazırlanmış olması ve cinsiyet, yaş ve engellilik durumuna karşı hassas olması ve etkilenmiş topluluklardaki insanların çeşitlilik arz eden ihtiyaçları ve deneyimlerini hesaba katması konusunda rapor vermediğini gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 30 Numaralı Eylem; Oslo Aksiyon Planının 30 Numaralı Faaliyeti, Ülkelerin mayın riski eğitimi ve risk azaltma programları ve mesajlarını doğrudan doğruya mevcut zayiat ve kirlilik verilerinin analizine, etkilenen nüfusun davranışı, risk paternleri ve başa çıkma mekanizmaları konusunda anlayışa ve mümkün olan yerlerde beklenen nüfus hareketlerine bağlayarak en çok risk altında olan insanları önceliklendirmesini talep eder. 

Komite Türkiye'nin güncellenmiş bilgi raporu vermediğini gözlemiştir.

→ Oslo Eylem Planı 31 Numaralı Eylem; Ülkelerin değişen ihtiyaçlar ve bağlamlara uyarlanma becerisine sahip mayın riski eğitimi ve risk azaltma programları sunmak için ulusal kapasitelerini oluşturmasını talep eder, buna daha önce bilinmeyen mayınlı sahaların keşfedilmesi durumunda etkilenen toplulukları bu tür programların sunulması dahildir. 

Komite Türkiye'nin güncellenmiş bilgi raporu vermediğini gözlemiştir.

 Uluslararası Mayın Yasağı Kampanyası (ICBL-CMC) Değerlendirmesi

Uluslararası Mayın Yasağı Kampanyası (ICBL-CMC), Türkiye'nin ancak 2023'te, ''mayınlı alanların Teknik Olmayan Keşfi'' sonuçları ile geri kalan kirlilik hakkında net ve kesinlik içeren bir referans değere sahip olacağına oysa 18 Numaralı Oslo Eylem Planı uyarınca, Üye Ülkeler'in, 2021'de yapılacak 19.Taraf Devletler Toplantısı'na kadar doğru, kanıta dayalı bir referans değere sahip olmak zorunda olduğuna dikkat çekmekte.

Türkiye'nin Teknik Olmayan Keşif ve üç temizleme projesi için genel planlar sunduğunu ancak detaylı yıllık iş planları sunmadığını ifade eden CBL-CMC, Oslo Eylem Planı (19-23) tarafından net projeksiyonlara sahip yıllık planların şart koşulduğunu ve bunların ilerlemenin izlenmesi ve planın doğru bir biçimde ilerleyip ilerlemediğinin veya planın gerisinde kalınıp kalınmadığının bilinmesi açısından önemli olduğunu vurgulamakta. 

ICBL-CMC, Türkiye'nin mayın temizliği önceliklendirmesinde insani etki yazdığı yerlerin 2. seviyede yer aldığını, 2. Seviyenin neden 1. Seviyeye göre önceliklendirilmediğini sormakta: ''Türkiye bu konuyu açılığa kavuşturmalı ve temizleme işlerini insani etki seviyesine göre önceliklendirmelidir''. 

ICBL-CMC, Mayın Riski Eğitiminin de 2023'e kadar olan dönem için öngörüldüğüne dikkat çekmekte ve Mayın Risk Eğitimi (MRE) konusunda, Türkiye'nin iç bölgelerdeki mayın alanlarının yakınında yaşayan nüfusa ve sınırlarda etkilenen nüfusa (mülteci nüfusu dahil) yönelik risk eğitimi için daha detaylı bir iş planı sunması gerektiğini; risk eğitiminin nerede, kim tarafından, hangi hedef gruplara yönelik ve hangi yöntemler kullanılarak verileceği konusundaki bilgilerin de bu iş planlarına dahil olduğunu kaydetmekte.